Compulsie: Tarot of moord?
“Kijk, Justitie loopt
in haarblootje!”
#Kritisch juridisch denken
Af en toe duikt in de discussie over Lucia en ‘het Tarotgedoe’ weer op. Een zichzelf kritisch noemende juriste, die twijfels had over debewijsvoeringschreef: “Je gelooft het toch niet dat die compulsie echt Tarot betrof, en niet een drang tot moorden”.
“Je gelooft het toch niet…!”. Over de bewijsvoering volgde wat discussie. Volgens de juriste rammelde er wél veel in het verhaal over de digoxine-vergiftiging, de toevallige aanwezigheid etc. Daar kon men met enig rationeel denken niet onderuit. Bleef met "die onzin over Tarot, dat bizarre gedrag van Lucia" ook haar veroordeling overeind.
Helaas werkt het kennelijk ook anno 2007 nog zo, zelfs bij zichzelf kritische noemende juristen, dat men zich eerder laat leiden door vooroordeel en geloof dan door goed gefundeerde argumentatie. Tarot heeft voor veel mensen iets obscuurs. Het hoort bij de sfeer rond Azucena in Verdi's Il Trovatore, een zigeunervrouw wier moeder als heks verbrand was… Stride la vampa!
#Occult, esoterisch or alternatief
Tarot is een kaartspel dat waarzegsters gebruikten. Zou Lucia ook zo verdacht zijn geweest als ze wat met mesologie had gehad? Of met therapeutic touch, reiki of astrologie? Waarschijnlijk niet. Sommige ‘nette dames’ gaan als ze chronisch vermoeid zijn naar een mesoloog en roemen openlijk de wijze waarop de verborgen oorzaak van hun kwalen werd gevonden. Therapeutic touch is ‘in’ en wordt zelfs in verpleeghuizen en gezondheidscentra aangeboden. Anderen denken zich beter te voelen met reiki of acupunctuur. En welke nuchtere broeder kijkt niet eens stiekem in de astrologische horoscoop van krant of weekblad om te weten of de sterren gunstig staan? Mensen geloven nu eenmaal in vreemde zaken.
Tarot is mijns inziens niet veel anders dan deze zoektocht naar zekerheden in het bestaan. Maar het behoort, zoals Lucia zich realiseerde, niet bij de geloven of bijgeloven, die openlijk beleden kunnen worden. Er zijn kennelijk ook ‘rangen en standen’ in de alternatieve wereld. Lucia wist maar al te goed dat het not done was even een Tarot-kaartje voor iemand te leggen in het ziekenhuis. Althans voor de schermen.
Zelf heb ik tijdens mijn opleiding meegemaakt dat een zeer gelovige collega achter die schermen gebeden op zei voor een ernstig ziek kind, van wie de ouders ongelovig waren. Het werd getolereerd en was zeker geen reden om de man van moorddadige zaken te gaan verdenken. Ook het quasi-medisch geleur met aloë vera, haaienkraakbeen is niet strafbaar.
#Lucia’s fascinatie voor Tarot
Op haar 17-de jaar kreeg Lucia in Canada van een kennis een pakje met Tarotkaarten. (Tarotkaarten moet je krijgen – zo staat ook vermeld op de vele uitgebreide Tarot websites) Lucia raakte steeds meer gefascineerd door de wonderlijke uitkomsten bij het leggen van de kaarten. Terug in Nederland bezocht ze de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag om meer te weten te komen over de ‘kunst’ van het Tarot leggen. Op haar kaarten schreef ze de bijzonderheden van bepaalde leggingen en verklaringen die aan de kaarten konden worden gegeven. Voor haar was de Tarot niet een middel om toekomst te voorspellen. Dat vond ze flauwekul. Maar ze dacht wel door middel van de Tarot meer inzicht in emoties van mensen te krijgen en zo te kunnen helpen bij problemen.
Haar pakje kaarten bewaarde Lucia in zwarte zijde in een houten kistje. Het geeft aan hoe serieus ze de rituelen voor Tarot nam. Voor vrienden en familie legde ze af en toe een kaart. Op de afluisterbanden van de politie staat nog een gesprek van Lucia's dochter met een vriendin, die vraagt of haar moeder, Lucia, niet even voor haar een kaart kan leggen. Lucia's kaarten – met alle aantekeningen – zijn kort daarna door de politie bij een huiszoeking in beslag genomen. Geheel volgens de leer van Tarot wil Lucia deze nu niet meer terug hebben omdat ze niet meer zuiver zijn. Wij zouden het wel netjes vinden als deze kaarten geretourneerd werden! Deze kaarten en ook de computerbestanden over Tarot getuigen van een sterke fascinatie in Tarot.
#Compulsie – van Tarot naar moord
Lucia schreef veel: aantekeningen van de dag, bijzondere weetjes en verhaaltjes. Daarbij wilde ze ook graag wat ‘mooie’ woorden gebruiken. Het woord compulsie gaf – dacht ze toen – redelijk goed haar neiging weer om voor patiënten in het ziekenhuis Tarotkaarten te leggen. Compulsion heeft overigens in het engels – en Lucia was langere tijd in Canada geweest – niet zo'n ‘negatieve’ bijklank als in het nederlands.
In het dagboek heeft Lucia zeven keer op geschreven dat ze “toegegeven had aan haar compulsie”. Daarachter schreef ze: “ik doe er toch goed mee”. Het geeft al haar ambivalentie weer. Enerzijds wilde ze graag die kaart leggen voor een patiënt om op haar manier te kunnen helpen, anderzijds had ze toch toegegeven aan iets wat ze niet vond passen in een verpleegkundige-patiënt relatie. Haar dochter en partner mochten dát dan ook beslist niet weten. Natuurlijk wisten ze wel dat Lucia Tarotkaarten legde. Maar zeker haar –nuchtere– vriend, die ze toen nog niet zo lang kende, zou het zeker niet erg geapprecieerd hebben en zeer onprofessioneel gevonden hebben. Haar baan als verpleegkundige was haar juist zeer dierbaar en men zou het uitermate dom vinden dat ze nu met Tarot risico's nam..
Lucia zegt zelf door haar fascinatie en geloof in de Tarot toch heel af en toe de verleiding niet te hebben kunnen weerstaan. Ze dacht zeker niet met de Tarot iets bij te kunnen dragen aan de genezing van een patiënt. Maar wel geloofde ze er (heilig) in dat de patiënt door Tarot makkelijker met zijn of haar problemen zou kunnen omgaan. Tarot zag ze als een spiegel die ze mensen kon voorhouden, waardoor deze zelf tot een beter inzicht en verwerking konden komen.
In het Pieter Baan centrum is Lucia uitgebreid onderzocht. Haar persoonlijkheidsprofiel toonde geen compulsieve stoornissen. De onderzoekers hebben de verklaringen die ze zelf heeft afgelegd over het woord compulsie met betrekking tot het leggen van Tarotkaarten zeer plausibel gevonden. Het zweverige gedoe met Tarot en de behoefte om iets bijzonders te doen voor haar patiënten paste volgens hen wel bij haar theatrale persoonlijkheid.
Toch heeft de Rechtbank en het Hof al in een vroeg stadium het woord compulsie gekoppeld aan de dwang tot moorden. Daarom was de verklaring van onnatuurlijke dood voor mevrouw S. ook zo essentieel bij de bewijsvoering. Zij was de enige patiënte die op een dag overleed, waarop Lucia in haar dagboek had geschreven dat ze toegegeven had aan haar compulsie. Alle behandelende artsen en deskundigen hebben getuigd dat deze patiënte op natuurlijke wijze was overleden in een eindstadium van kanker, die erg uitgezaaid was. Een stellige brief van een chirurg, die na de zitting aan het Hof werd gestuurd, was de enige basis waarop de bewijsvoering van deze casus als moord is gebaseerd. En daarmee was het ‘moord-compulsie’ verhaal rond. Je moet er maar in geloven…
Er is geen enkel rationeel argument om te denken dat het woord compulsie in het dagboek van Lucia niet sloeg op haar neiging (heel af en toe) voor een patiënt een Tarotkaart te leggen. Lucia's goedaardige geloof in de Tarot heeft mogelijk wel een rol gespeeld bij de wilde fantasieën die er tijdens het proces op haar los gelaten zijn. Daarvan is het geloof in een compulsie tot moord wel erg kwaadaardig.
